در این قسمت بطور اجمالی به تاثیرات کمال گرایی بر روی شما می پردازم و می گویم چطور ممکن است کمال گرایی شکل گرفته باشد؟
کمال گرایی چه اثراتی بر روی زندگی شما می گذارد؟
استرس
من تا به حال کمال گرایی را ندیده ام که استرس نداشته باشد. وقتی همه چیز به خوبی پیش می رود، شما به اهداف خودتان می رسید و زندگی در مسیر برنامه ریزی شما قرار دارد، کمال گرایی مسئله ساز نیست. ولی اگر در ذات شماست که بیش از اندازه خودتان را تحت فشار قرار دهید، بیش از اندازه کار کنید، از خواب خود بزنید، شما استرس را احساس خواهید کرد.
استرس اثرات خود را بر روی جسم و روان شما نشان خواهد داد. دردهای فیزیکی، انرژی کم، افسردگی، خلق پایین، اضطراب همه از استرس تاثیر می پذیرند. بعلاوه، بعضی از کمال گراها در مدیریت کردن هیجان های خود مشکل دارند وقتی خشمگین، ناامید یا کلافه می شوند، از هیجان های خود دوری می کنند. برخی سریع در برابر مشکلات برافروخته می شوند. همه این عوامل می توانند استرس زا باشند.
ایجاد توازن بین کار-زندگی
۸۰ ساعت در هفته کار کردن خسته کننده است. مهم نیست اگر شما کارمند، داوطلب، مراقب یا خانه دار باشید. یکی از معایب کار زیاد این است که ما وقت و انرژی لازم برای انجام کارهای دیگر از جمله تفریح، سرمایه گذاری بر روی روابط، تعطیلات و سفر و استراحت روزانه را نداریم. در واقع ما همه کار را نمی توانیم انجام دهیم. برخی از مواقع کار زیاد لازم است ولی کمال گراها در آن افراط می کنند.
از دست دادن فرصت ها
کمال گراها خیلی از فرصت های جالب و مهیج را در زندگی را بدلیل ترسشان از دست می دهند. ترس ما می تواند خیلی عمیق باشد که حتی ما را قانع کند که برای مثال ما فلان کار را دوست نداریم ولی در واقع خیلی از کمال گراها بدلیل ترسشان از شکست، انتقاد و طرد است که از موقعیت های زیادی دست می کشند. ترس مانع تجربه کردن خیلی از موقعیت ها از جمله سخنرانی، پیوستن به گروه کر و موسیقی یا حتی دعوت دوستان به خانه خود می شود. در کمال گرایی ما فقط به دنبال چیزهایی هستیم که در آنها کاملیم. ما از چیزهایی که جدید و متفاوت هستند دوری می کنیم چون در آنها بدلیل نداشتن تجربه، کامل و عالی نیستیم.
روابط
کمال گرایی روابط ما با دیگران را خراب می کند. اولا افراد کمالگرا زیاد برای روابط خود زمان نمی گذارند و روابط الویت اول زندگی آنها نیست. کمال گراها همه اش در حال انجام کار هستند و هیچ وقت زمان تفریح و خوشگذرانی ندارند. این در صورتی است که احساس تعلق خاطر داشتن و توسط دیگران پذیرفته شدن از نیازهای اساسی ما انسانهاست. .ما این طور طراحی شده ایم که با هم و در کنار هم، در جامعه خود زندگی کینم. اما در سالهای گذشته، مخصوصا در کشورهای غربی تنها مسئله مهم کار، موفقیت فردی، استقلال مهم بوده است. دغدغه ما درباره استقلال فردی باعث شده که ما تا حد مرگ کار کنیم، دیگران را از سر راه خود برداریم و پافشاری کنیم که ما از پس هر چیزی بر خواهیم آمد. ولی این باعث می شود که تنهاتر و غمگین تر شویم. ما همه دوست داریم که دیگران ما را بفهمند، بپذیرند و نیاز داشته باشند.
تمرین: شما هم اثرات کمال گرایی را برای خودتان در نظر بگیرید و ببینید برای شما چه سود و زیانی دارد؟ می توانید یک جدول رسم کنید و سود و زیان ها را در دو ستون مختلف بنویسید و ببینید وزنه کدام ستون برای شما بیشتر است.
چطور کمال گرایی شکل می گیرد؟
تجربیات دوران کودکی
والدین شما و مراقبهای اصلی شما در دوران کودکی بیشترین تاثیر را بر روی باورها و نگرش های شما گذاشته اند. اگر بزرگسالی به کودکی بگوید که او ناقص، کم هوش، خیلی چاق یا زشت، بی استعداد هست، آن کودک به راحتی می پذیرد و خود را این چنینی خواهد دید. سپس آن کودک ناهشیارانه به دنبال به شواهدی می گردد که این افکار و نگرش ها را درباره خودش تایید کند.
در همین راستا برخی از والدین بسیار پرتوقع هستند. آنها فقط به موفقیت، نمره خوب، جایزه، پول، شهرت …ارزش می دهند. همچنین این والدین بسیار به نظر دیگران اهمیت می دهند. فرزندان خود را به عنوان ادامهی خود می بیند و عزت نفس خود را از موفقیت فرزندانشان کسب می کنند. آنها احساس سرافکندگی و شرم می کنند وقتی فرزندانشان چیزی کمتر از عالی هستند. این نوع فرزندپروری، نوعی دیکتاتوری هست. فرزندان باید والدین پرتوقع را راضی کنند وگرنه عواقب ناخوشایندی در انتظار آنها خواهد بود.
والدین پرتوقع روی کنترل هیجانی تمرکز می کنند تا نشان می دهند موفقیت الزام است و هیچ جایی برای شکست وجود ندارد. بدرفتاری هیجانی (داد و بیداد کردن، فحش دادن، با الفاظی مثل احمق، خنگ، کودن …کودک را صدا کردند)، رفتارهای منفعل-پرخاشگرانه از جمله قهر کردن، محبت نشان ندادن و احساس گناه دادن همگی توسط والدین پرتوقع استفاده می شود. حتی تنبیه بدنی نیز ممکن است استفاده شود.
از طرفی دیگر والدینی که خود نیز کمال گرا هستند می توانند سبب شکل گیری کمال گرایی در کودکان شوند. کودکان از والدین خود الگو برداری می کنند و ارزشهای خود را از آنان یاد می گیرند برای همین وقتی والدین کمال گرا باشند، کودکان کمال گرایی را تقلید می کنند.
بنظر می رسد والدینی که نیز حضور هیجانی در زندگی کودکان خود ندارند و سرگرم کار و زندگی خود هستند و نیازهای هیجانی کودکان را برآورده نمی کنند، می توانند در کمال گرایی کودکان تاثیر بگذارند. کودکان این افراد کمال گرا می شوند تا مورد توجه واقع بشوند یا جای خالی پدر و مادر را پرکنند.
تمرین: با توجه به آنچه گفته شد، شما می توانید رابطه بین تجربیات دوران کودکی خود و کمال گرایی تان را ببینید؟
پیام های کمال گرایانه در رسانه های جمعی و فرهنگ
هر چه ما بزرگتر می شویم، پیامهایی که از والدین دریافت می کنیم کمرنگتر و با پیامهای دریافتی از رسانه های جمعی و فرهنگ جایگزین می شوند. بعلاوه مدرسه و همسالان تاثیر بسزایی بر روی ما دارند. در خیلی از برنامه های تلویزیونی، افراد کمال گرا، افراد با ارزش و بی عیب و نقصی شمارده می شوند. همچنین مدارس ما براساس رقابت و اینکه در هر کاری که می کنیم باید بهترین باشیم، بنا شده اند. همچنین تکنولوژی و شبکه های اجتماعی نیز بر این ایده که باید بی نقص باشیم دامن می زنند. برای مثال در اینستاگرام ما فقط تصویرهای ایده آل و بی نقص افراد را می بینیم که ممکن است با زندگی واقعی آنها تفاوت داشته باشد ولی چون در آن لحظه آگاه نیستیم باعث می شود که یا بدنبال بی نقص گرایی (کمال گرایی) بدویم یا احساس افسردگی و سرخوردگی کنیم.
تمرین: شما چه پیامهایی در زمینه موفقیت و کمال گرایی از فرهنگ، مدرسه، رسانه ها و شبکه های اجتماعی دریافت کرده و می کنید؟
تفاوتهای فردی
البته لازم به ذکر هست ممکن است خلق و خوی اولیه به ارث رسیده، ما را مستعد کمال گرایی کند. محقق و روان درمانگر، ایلین آرون باور دارد حدود ۱۵ تا ۲۰درصد افراد بسیار حساس و کاملا متوجه دنیای اطراف خود هستند. محیط های پر از محرک این افراد را آزار می دهد و یکی از ویژگی های این افراد، کمال گرایی در برخی از زمینه هاست مثلا پیدا کردن اشتباهات و غلط ها، دقیق بودن، با سرعت کار انجام دادن و متوجه جزئیات بودن. ممکن است واقعا تا حدودی کمال گرایی جزء خلق و خوی ما باشد. چقدر فکر می کنید این امر در مورد شما صحت دارد؟
تمرین: در آخر برای اینکه کمال گرایی خود را بهتر متوجه شوید، به سوالهای زیر پاسخ دهید:
در دوران کودکی تان، دیگران(والدین/افراد نزدیک) از شما توقعاتی داشتند ؟
اگر به خواسته های آنها می رسیدید، چه اتفاقی می افتاد؟
اگر به توقعات و خواسته های آنها دست پیدا نمی کردید، چه اتفاقی می افتاد؟
فکر می کنید چرا کمال گرایی در شما پرورش پیدا کرده است؟ چرا امروز کمال گرا هستید؟